Ngân sách thường thất bại vì chúng đặt ra những giới hạn cứng nhắc cho chi tiêu của bạn, khiến bạn bực bội khi tuân theo, hoặc không thể thực hiện vì quá gò bó.
Tôi muốn giới thiệu với bạn về Kế hoạch Chi tiêu Có ý thức của tôi – một cách thức cá nhân và linh hoạt để quản lý tiền bạc mà không bị căng thẳng về việc lập ngân sách, hay cảm giác tội lỗi khi chi tiêu cho những thứ bạn yêu thích.
Bước Một: Phân loại Chi tiêu Hiện tại
Hãy bắt đầu với việc tổng quan về tiền bạc và chi tiêu của bạn. Bạn nên có thể phân loại chi tiêu của mình thành bốn loại khác nhau:
- Chi phí cố định (Tiền thuê nhà và hóa đơn): Đây là những khoản chi tiêu cần thiết hàng tháng, bất kể thu nhập của bạn thay đổi như thế nào. Ví dụ: tiền thuê nhà/vay thế chấp, trả góp xe, trả nợ vay, bảo hiểm và hóa đơn tiện ích.
- Đầu tư quan trọng (Quỹ hưu trí 401k, Roth IRA, quỹ khẩn cấp): Đây là những khoản tiết kiệm cho tương lai của bạn.
- Mục tiêu tiết kiệm (Tiền đặt cọc mua nhà, quỹ nghỉ dưỡng): Đây là những khoản bạn đang tiết kiệm cho các mục tiêu cụ thể.
- Chi tiêu thoải mái (Ăn uống bên ngoài, xem phim, đồ uống happy hour): Đây là những khoản chi tiêu không cần thiết nhưng mang lại niềm vui cho bạn.
Phân tích chi tiết hơn:
- Chi phí cố định – Những thứ cần thiết để sinh sống: Liệt kê tất cả các khoản chi tiêu cố định hàng tháng của bạn, bao gồm tiền thuê nhà/ thế chấp, trả góp xe, trả nợ vay, bảo hiểm và hóa đơn tiện ích. Ghi lại chi phí cho từng khoản.
- Tăng thêm 15% cho chi phí cố định: Tại sao? Điều này sẽ bao gồm những khoản chi phí phát sinh mà bạn chưa tính đến. Bằng cách này, nếu có trường hợp khẩn cấp hoặc chi phí bất ngờ, nó sẽ không ảnh hưởng đến kế hoạch chi tiêu của bạn trong tháng.
- Tính toán khả năng chi tiêu: Sau đó, trừ tổng chi phí này từ thu nhập ròng hàng tháng của bạn. Lý tưởng nhất, con số này nên nằm trong khoảng 50-60% thu nhập ròng của bạn. Số tiền còn lại sẽ dành cho việc tiết kiệm và chi tiêu thoải mái.
Đầu tư quan trọng – Những gì “bản thân tương lai” của bạn cần
Ưu tiên hàng đầu ở đây là tiết kiệm cho quỹ hưu trí 401k và Roth IRA. Mục tiêu là tiết kiệm ít nhất 5-10% thu nhập sau thuế cho các khoản này. Bạn không chắc mình nên dành bao nhiêu tiền cho hưu trí? Máy tính hưu trí [link to retirement calculator] sẽ là người bạn thân thiết mới của bạn.
Mục tiêu tiết kiệm – Bạn muốn gì cho tương lai
Tiếp theo, hãy xem xét các mục tiêu tài chính cho tương lai. Bạn có thể chia phần này thành tiết kiệm ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
- Tiết kiệm ngắn hạn: Là những thứ như mua quà tặng hoặc một đôi AirPods mới mà bạn đang khao khát.
- Tiết kiệm trung hạn: Bao gồm các khoản như trả trước tiền mua xe.
- Tiết kiệm dài hạn: Dành cho những chi phí lớn như trả trước tiền mua nhà hoặc quỹ đại học.
Nếu chúng ta tuân theo quy tắc 50/30/20 (50% nhu cầu thiết yếu/30% chi tiêu mong muốn/20% tiết kiệm), thì mục tiêu tiết kiệm và tiết kiệm hưu trí sẽ nằm trong nhóm 20%. Điều này có nghĩa là 20% thu nhập ròng của bạn nên được đưa vào tài khoản tiết kiệm.
Chi tiêu thoải mái – Bạn muốn gì, đơn giản là vậy
Phần chi tiêu thoải mái là phần khó khăn. Đó là tất cả những khoản chi phí nhỏ nhặt cộng dồn lại trước khi bạn biết. Đi Uber, bỏng ngô ở rạp chiếu phim, thêm một ly cocktail nữa trong giờ vui. Những thứ này có thể khó chuẩn bị trừ khi bạn có một cuộc sống xã hội được lên kế hoạch nghiêm ngặt. Lý tưởng nhất, bạn nên dành riêng 20-30% thu nhập ròng của mình cho loại chi tiêu này và các khoản chi phí linh hoạt.
“Nhưng, tôi tưởng chúng ta không được phép chi tiêu cho những thứ vui vẻ khi lập ngân sách?”
Đây là lý do tại sao ngân sách truyền thống thường không bền vững.
Hãy nhớ rằng, lập ngân sách theo cách truyền thống là lãng phí thời gian. Hầu hết chúng ta sẽ chi tiêu số tiền này bất kể việc có tự nhủ không được chi tiêu hay không. Tốt hơn hết là bạn nên quyết định chi bao nhiêu tiền cho những thứ vui vẻ thay vì hoàn toàn cấm bản thân không được chi tiêu.
Bằng cách phân bổ tiền theo cách này, bạn đảm bảo tất cả các chi phí quan trọng được giải quyết trước tiên mà không bỏ qua những điều thú vị.
Bước Hai: Thiết lập Hệ thống Tự động
Bây giờ bạn đã có ý tưởng tốt về việc phân bổ tiền cho các mục tiêu khác nhau. Bước tiếp theo là thiết lập tính tự động cho hệ thống quản lý tiền bạc.
Trước tiên, hãy quyết định tỷ lệ phần trăm thu nhập ròng bạn muốn phân bổ cho từng danh mục. Như tôi đã đề cập trước đó, một nguyên tắc hữu ích là 50% cho nhu cầu thiết yếu (ví dụ: tiền thuê nhà, thực phẩm), 20% cho tiết kiệm (ví dụ: quỹ hưu trí 401k, các mục tiêu tiết kiệm) và 30% cho chi tiêu mong muốn (những thứ bạn thường cảm thấy tội lỗi khi chi tiền).
Hãy nhớ rằng, lập ngân sách là một quá trình linh hoạt. Việc điều chỉnh tỷ lệ phần trăm một chút cũng không sao. Đừng cảm thấy tội lỗi về điều đó, vì đây là một phần của quá trình. Điều quan trọng nhất là phương pháp này phải phù hợp với bạn.
Bước tiếp theo là phân chia tiền vào từng danh mục khi bạn nhận lương. Một cách đơn giản để thực hiện việc này là thiết lập các khoản chuyển khoản thường xuyên từ tài khoản thanh toán sang các tài khoản tiết kiệm. Bằng cách đó, bạn thậm chí không cần phải suy nghĩ về nó.
Ví dụ, bạn có thể tự động chuyển tiền cho các chi phí cố định vào tài khoản chung với vợ/chồng mình. Bạn cũng có thể chuyển tiền chi tiêu thoải mái vào thẻ trả trước chỉ sử dụng cho việc mua sắm giải trí. Việc tự động hóa các khoản chuyển khoản này sẽ giúp bạn cảm thấy biết ơn vì bản thân trong quá khứ đã không buộc bạn phải đưa ra những quyết định khó khăn hàng tháng.
Bạn có thể tham khảo thêm bài viết khác của tôi về [tự động hóa tài chính](link to article about automating finances).
Bước Ba: Theo dõi tình hình tài chính
Nếu bạn từng tải xuống ứng dụng lập ngân sách trước đây, thì phần này có lẽ sẽ khá quen thuộc. Nhưng thay vì bắt đầu với ý tưởng mơ hồ về việc cắt giảm chi tiêu và tiết kiệm tiền, Kế hoạch Chi tiêu Có ý thức sẽ cung cấp một cách tiếp cận tập trung hơn.
Vì vậy, hãy tiếp tục tải lại ứng dụng lập ngân sách hoặc bảng tính ngân sách đó. Các ứng dụng tôi đề xuất bao gồm Tiller Money hoặc You Need a Budget. Mỗi ứng dụng này hoạt động theo những cách hơi khác nhau. Ví dụ, nếu bạn là người thích bảng tính (như tôi!), thì Tiller Money là một lựa chọn tuyệt vời. Hãy chắc chắn đọc một số đánh giá trước khi chọn một ứng dụng phù hợp với bạn.
Sử dụng ứng dụng hoặc bảng tính đáng tin cậy để theo dõi chi tiêu là một cách đơn giản để đảm bảo bạn đang tuân theo các thông số đã đặt ra trước đó.
Nhớ nhé: Chi tiêu có ý thức, không phải là tiết kiệm kiệt xỉ
Lập ngân sách không nên là việc tước đoạt những niềm vui của bản thân. Mà là chi tiêu đúng nơi, đúng chỗ; chi tiêu cho những gì bạn thực sự yêu thích và cắt giảm những thứ không quan trọng.
Đó là lý do tại sao chiến lược chi tiêu có ý thức tập trung vào việc chi tiêu trước tiên. Hầu hết các mẹo về ngân sách đều tập trung vào những gì bạn KHÔNG THỂ làm, những gì bạn KHÔNG THỂ chi tiền vào, hoặc việc bạn đang hủy hoại mọi thứ bằng cách mua cà phê yêu thích. (P.S. Không sao cả. Cà phê là thức uống tuyệt vời, thậm chí còn hơn thế nữa.)
Tôi là người đầu tiên thừa nhận rằng lập ngân sách không thực sự thú vị. Nhưng nếu phương pháp lập ngân sách của bạn khiến bạn cảm thấy tội lỗi, sợ hãi và chán nản mỗi khi mua thứ gì đó, thì đó là dấu hiệu rõ ràng rằng nó không hiệu quả với bạn.
Chắc chắn là tính tiết kiệm và chi tiêu hợp lý có vai trò quan trọng. Tôi không khuyên bạn phung phí tiền cho quần áo hàng hiệu trong khi các tài khoản hưu trí của bạn trống rỗng. Nhưng phải có một điểm trung gian giữa việc đó và việc khiến cho ngân sách của bạn trở nên tồi tệ. Chỉ riêng tính tiết kiệm là không đủ để đưa bạn đến nơi bạn muốn. Chi tiêu quá tay cũng không phải là giải pháp.
Điều hiệu quả là việc chi tiêu có ý thức và quyết định xem điều gì thực sự quan trọng. Đó là lý do tại sao phân chia theo tỷ lệ 50/30/20 lại đơn giản nhưng hiệu quả. Nó giải quyết những thứ quan trọng trước tiên nhưng không bỏ qua tầm quan trọng của việc chi tiêu cho bản thân.
Câu hỏi thường gặp
Chi tiêu có ý thức là gì?
Tóm lại, chi tiêu có ý thức giống như trao cho mỗi đồng đô la một nhiệm vụ thực sự quan trọng đối với bạn. Nó liên quan đến việc xem xét thói quen chi tiêu của bạn và tự hỏi, “Liệu điều này có thực sự khiến tôi hạnh phúc?” Bạn lập kế hoạch chi tiêu dựa trên những thứ bạn yêu thích và cắt giảm những thứ không quan tâm. Hãy nghĩ đến việc hào phóng hết mức với những thứ mang lại niềm vui cho bạn và keo kiệt hết sức với những thứ không.
Ví dụ: Tôi không phải là người quá quan tâm đến xe hơi, nhưng tôi lại rất thích thời trang – vì vậy, tôi thoải mái chi tiền cho chuyên gia tư vấn thời trang cá nhân, Dịch vụ tủ quần áo đẳng cấp (Next Level Wardrobe), vì biết rằng tôi không cần nâng cấp gì cho chiếc xe của mình.
